Đã tròn một năm kể từ khi chúng ta phải đối mặt với đại dịch Coivid-19. Hy vọng rằng đây là năm cuối cùng chúng ta phải chi tiêu trong tình trạng kinh tế và xã hội bị hạn chế do đại dịch, nhưng điều đó phụ thuộc vào các biến thể, tỷ lệ tiêm chủng và các yếu tố khác ngoài thế giới tài chính. Điều đó nói lên rằng, bây giờ là thời điểm tốt để nhìn lại và rút ra những bài học từ một năm đặc biệt chưa từng có này.
Thị trường, bản chất là một con “quái vật”
Các nhà đầu tư từ lâu đã biết rằng thị trường và nền kinh tế không đồng nhất với nhau. Mối quan hệ giữa hai khái niệm này ngày càng đi ngược chiều mặc cho chúng có mối tương quan mạnh mẽ đến mức nào. Có những thời điểm mà các sự kiện trong nền kinh tế sẽ tác động tới thị trường ngay lập tức, nhưng thường thì thị trường sẽ mang tính dự báo nền kinh tế. Đây là một con dao hai lưỡi, vì thị trường đôi khi thất bại khi nhìn quá xa về phía trước, trong khi tiềm ẩn rất nhiều yếu tố bất ngờ có thể ngay lập tức xảy ra trong ngắn hạn. Covid-19 đã làm rõ điều này.
Vào tháng 3 năm 2020, khi Covid-19 bắt đầu lây lan trên toàn cầu và buộc nhiều quốc gia phải đóng cửa, thị trường đã trải qua một đợt sụt giảm mạnh và ảnh hưởng tiêu cực đến hầu hết mọi lĩnh vực. Kể từ đó, các nền kinh tế đang cố gắng thực hiện mục tiêu kép: vừa nỗ lực kiểm soát sự lây lan Covid-19 vừa đảm bảo phát triển kinh tế. Tuy nhiên, nếu nhìn vào thị trường kể từ tháng 3 năm 2020, bạn sẽ cho rằng đại dịch đã được giải quyết. Tâm lý lạc quan này, khi đặt cạnh thực tế kinh tế, đã nhắc nhở chúng ta rằng thị trường là sự kết hợp của tâm lý các nhà đầu tư hơn là phản ánh các dữ liệu cơ bản.
Đúng vậy, có vẻ điên rồ khi chứng khoán “đại thắng”, trong khi các nền kinh tế đang phải vật lộn với tình trạng thất nghiệp do phong toả. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư nhận thấy các biện pháp kích thích và in thêm tiền làm xói mòn lợi nhuận trong các lĩnh vực an toàn như trái phiếu, vì vậy, họ bắt đầu đặt cược nhiều hơn vào sự phục hồi trong tương lai. Sự kỳ vọng này đã đẩy giá cổ phiếu lên, thu hút nhiều sự chú ý hơn đến lợi nhuận mà thị trường cổ phiếu có thể đem lại. Làm thế nào chu kỳ này tăng tốc hoặc liệu nó có chậm lại để nền kinh tế thực bắt kịp hay không sẽ là một trong những câu chuyện thú vị trong tương lai.
Đại dịch là một chất xúc tác
Chất xúc tác giúp làm tăng tốc các quá trình tự nhiên, và đại dịch đóng vai trò tương tự đối với các xu hướng đã và đang diễn ra. Về mặt kinh doanh, đại dịch chắc chắn đã thúc đẩy nhu cầu tự động hóa và đó sẽ là chủ đề kéo dài nhiều năm tiếp theo, tương tự như dữ liệu lớn (big data) và các dịch vụ đám mây. Chúng ta cũng sẽ chứng kiến các khoản đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng ảo của các tập đoàn và tổ chức lớn khi họ tìm cách cung cấp nhiều dịch vụ kỹ thuật số cho khách hàng và nhân viên của mình hơn.
Tất nhiên, đại dịch không chỉ thúc đẩy riêng những mặt tích cực. Đại dịch đã phá hủy một số ngành công nghiệp, bao gồm du lịch, lĩnh vực dầu khí và phần lớn lĩnh vực bất động sản thương mại. Trong số ba điều này, ngành công nghiệp du lịch là minh chứng rõ ràng nhất cho việc đại dịch là vấn đề chính mà nó phải đối mặt do tính đặc thù của ngành.
Đối với dầu khí và bất động sản thương mại, đại dịch đã làm gia tăng một số khó khăn hiện có mà các ngành này phải đối mặt. Ví dụ, bất động sản thương mại đã chứng kiến sự thất thế của bán lẻ truyền thống do áp lực cạnh tranh từ kênh trực tuyến, và giờ đây phân khúc chính – bất động sản văn phòng đang phải đối mặt với những thách thức từ các lựa chọn mang tính công nghệ nhằm đối phó với dịch bệnh.
Các vấn đề ngành dầu khí phải đối mặt trước đại dịch thậm chí còn khó khăn hơn, khi nguồn vốn trở nên khan hiếm do phong trào môi trường, xã hội và quản trị (ESG) và các quy định khắt khe hơn đối với các dự án mới ở hầu hết các khu vực trên thế giới. Đại dịch và các đợt đóng cửa đi kèm đã khiến nhu cầu nhiên liệu giảm mạnh, buộc các nhà sản xuất và OPEC phải cắt giảm sản lượng. Con đường phía trước cho cả bất động sản thương mại và dầu khí sẽ liên quan đến những thay đổi cốt lõi và đòi hỏi nhiều đổi mới nhanh chóng vì đại dịch đã làm lộ ra những yếu điểm này sớm hơn nhiều so với dự kiến của cả hai ngành.
Nỗi sợ hãi và niềm hy vọng diễn ra không đồng đều
Nhìn vào đại dịch qua lăng kính của các cổ phiếu riêng lẻ chứ không phải toàn thị trường, một điều dễ nhận thấy chính là nỗi sợ hãi và niềm hy vọng đã được đẩy lên tới mức cực đoan như thế nào. Một năm trước, những ẩn số xung quanh Covid-19 là rất quan trọng. Chúng ta không biết dịch bệnh có thể trở nên tồi tệ như thế nào trên quy mô toàn cầu và, quan trọng hơn, không ai biết điều này tồn tại trong bao lâu. Mặc dù câu trả lời của chúng ta cho những câu hỏi đó vẫn chưa hoàn chỉnh, nhưng tất cả đã có một bức tranh rõ ràng hơn một năm sau đó, khi một số loại vắc-xin đã được triển khai. Trong khoảng thời gian giữa đợt bán tháo mạnh vào tháng 3 và thông báo mang tính chất dịch chuyển thị trường vào tháng 11 của Pfizer, chúng ta đã chứng kiến rất nhiều nỗi sợ hãi và hy vọng xuất hiện.
Đầu tiên là nỗi sợ hãi đã khiến thị trường rơi vào tình trạng bán tháo trên diện rộng, thậm chí khiến các chỉ số như S&P 500, Nasdaq Composite và Dow Jones Industrial Average (DJIA) giảm tới hai con số. Điều này đồng nghĩa rằng một số cổ phiếu chất lượng cao nhất trên thế giới đã được bán với mức chiết khấu đáng kể. Ví dụ, cổ phiếu Apple đã giảm hơn 20% so với tháng 2/2020 và 1 năm sau đó đã tăng khoảng 120%.
Tuy nhiên, nỗi sợ hãi dường như có “tuổi thọ” ngắn hơn với hy vọng trên thị trường, và thời điểm cuối mùa xuân chứng kiến sự nhiệt tình thúc đẩy một số cổ phiếu tiếp tục là “mỏ vàng” trong mùa đại dịch. Netflix, Zoom, Peloton Interactive đều đã thành công. Một lượng không nhỏ các cổ phiếu – đặc biệt là cổ phiếu công nghệ – đã tăng hàng trăm phần trăm trong năm qua. Một trong những mức định giá đáng ngạc nhiên nhất thuộc về Tesla.
Các nhà đầu tư cá nhân chứng tỏ sức mạnh
Các trung tâm thương mại có thể vắng khách, nhưng bằng cách nào đó, thị trường luôn đông đúc hơn bao giờ hết khi xảy ra đại dịch. Việc đầu tư dễ dàng trên các ứng dụng và thời gian dư dả đã khiến nhiều người tích cực tham gia vào thị trường chứng khoán hơn. Các nhà đầu tư cá nhân đã giúp thúc đẩy các cơn sóng trong cổ phiếu công nghệ lên mức cao mới và, như với GameStop, thậm chí buộc các nhà đầu tư chuyên nghiệp phải đầu hàng.
Có rất nhiều người lo lắng về sự hỗn loạn mà các nhà đầu tư cá nhân có thể gây ra khi phối hợp hành động thông qua phương tiện truyền thông xã hội. Đây có khả năng là một nỗi đau đầu ngày càng tăng trong ngắn hạn, và sự lo lắng này đã đổ dồn về phía cộng đồng Reddit. Về dài hạn, việc có thêm nhiều nhà đầu tư trên thị trường nắm quyền kiểm soát danh mục đầu tư của họ là một diễn biến tích cực. Xét cho cùng, sự gia tăng các nhà đầu tư cá nhân đang diễn ra trong bối cảnh bối cảnh tài chính cá nhân đang thay đổi nhanh chóng. Đại dịch đã thúc đẩy nhiều ngành công nghiệp theo hướng tự động hóa hơn và các xu hướng khuếch đại đang ngày càng chứng kiến nhiều người đa dạng hóa nguồn thu nhập, khác với theo truyền thống là từ một công việc. Thị trường có thể là một phần của bức tranh thu nhập tổng thể trong suốt cuộc đời khi các nhà đầu tư cá nhân phát triển thành các nhà đầu tư có kinh nghiệm.
Điểm mấu chốt
Đại dịch đã gây ra những biến động lớn cho thị trường. Nó đã tấn công một số lĩnh vực và thúc đẩy những lĩnh vực khác. Nó đã chứng kiến sự trỗi dậy của các nhà đầu tư cá nhân như một lực lượng thị trường. Nó cũng nhắc nhở các nhà đầu tư rằng bản thân thị trường là tấm gương phản chiếu niềm hy vọng và sự sợ hãi hơn là những gì đang thực sự diễn ra trong nền kinh tế.
Tuy nhiên, một trong những bài học quan trọng nhất đối với các nhà đầu tư sau một năm đại dịch là timing luôn luôn là một nhiệm vụ gần như bất khả thi. Nếu dự định nắm giữ các công cụ thị trường, tốt hơn hết là nên giữ tiền của mình trên thị trường hơn là cố gắng mua bán liên tục dựa trên các dự báo và các sự kiện ngắn hạn. Nếu đã nắm giữ cổ phiếu qua đợt giảm giá vào tháng 3, hoặc thậm chí tiếp tục đầu tư thường xuyên vào các chỉ số thị trường rộng, thì một năm đại dịch có thể không quá tệ đối với lợi nhuận danh mục đầu tư của chúng ta. Điều đó có thể không đủ bù đắp cho một năm của những lệnh hạn chế và phong tỏa, nhưng chúng ta đã cố gắng đạt được những gì có thể trong những thời điểm chưa từng xảy ra này.
Theo Investopedia
